اثر کودهای بیولوژیک و شیمیایی فسفره بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی گلرنگ بهاره (il111) تحت تنش خشکی

بمنظور بررسی اثر کودهای زیستی و شیمیایی فسفره بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی یک رقم گلرنگ بهاره (il111) تحت تنش خشکی آزمایشی بصورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 88-1387، در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا گردید. عامل اصلی شامل تنش خشکی در 3 سطح، به شرح زیر بود: 1- آبیاری کامل یا بدون تنش (آبیاری بر اساس تخلیه 50 درصد ظرفیت زراعی)، 2- تنش خشکی در مرحله رویشی (آبیاری بر اساس تخلیه 75 درصد ظرفیت زراعی) و 3- تنش خشکی در مرحله زایشی (آبیاری بر اساس تخلیه 75 درصد ظرفیت زراعی) و عامل فرعی بصورت فاکتوریل شامل 6 تیمار که 3 سطح آن کود شیمیایی فسفره با مقادیر (0، 50 و 100 کیلوگرم فسفات تریپل در هکتار) و کود زیستی فسفات بارور-2، در 2 سطح (تلقیح با بارور2 و بدون تلقیح با بارور2) بود. نتایج بدست آمده به شرح زیر است: نتایج این آزمایش نشان داد که تیمارهای تنش خشکی، کود زیستی و کود شیمیایی فسفره بر میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز و سوپراکسیداز دیسموتاز اثر معنی داری داشته است بطوری با اعمال تنش در مراحل رشد رویشی و زایشی بیشترین سطح فعالت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز در تیمار بکارگیری از کود زیستی همراه با مصرف کود شیمیایی فسفره بود در حالیکه بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز در هر دو مرحله از تنش خشکی تنها در اثر بکارگیری از کود زیستی افزایش معنی داری داشت. و بالاترین سطح فعالیت آنزیم های کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز تحت هر دو شرایط تنش خشکی در تیمار عدم بکارگیری از کود زیستی همراه با کود شیمیایی فسفره بود و فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز نیز تحت شرایط تنش زایشی با مصرف کودهای شیمیایی فسفره افزایش معنی داری داشتند. در شرایط تنش در مرحله رویشی بیشترین مقدار پروتئین های محلول برگ، محتوای رطوبت نسبی برگ و قندهای محلول در تیمار بدون استفاده از کود زیستی با بیشترین سطوح کود شیمیایی فسفره افزایش معنی داری داشت، اما بیشترین مقادیر آن ها در تیمار کود زیستی، بدون استفاده از کود شیمیایی فسفره بود. بدین ترتیب کاربرد کود زیستی توانست مصرف کودهای شیمیایی فسفره را کاهش دهد. کمترین مقدار مالون دآلدئید نیز در سطح تنش رویشی، در هر دو سطح کود زیستی همراه با مصرف کود شیمیایی فسفره بود. از لحاظ تجمع پرولین نیز در سطح تیماری بدون استفاده از کود زیستی تفاوت معنی داری بین سطوح کودی فسفر مشاهده نشد اما در هنگام بکارگیری از کود زیستی فسفاته همراه با افزایش کود شیمیایی فسفره میزان پرولین افزایش معنی داری نشان داد. تحت شرایط تنش در مرحله زایشی مقادیر پروتئین های محلول برگ در هر دو تیمار کود زیستی همراه با مصرف کود فسفره افزایش معنی داری داشت. اما مقدار پرولین در تیمار عدم تلقیح با کود زیستی تحت تاثیر مصرف کود فسفره قرار نگرفت، اما در تیمار بکارگیری از کود زیستی مقدار پرولین با مصرف کود فسفر به بیشترین مقدار خود رسید. مقادیر قندهای محلول نیز در هر دو سطح کود زیستی با مصرف کود فسفره در شرایط تنش زایشی افزایش داشتند وکمترین مقدارمالون دآلدئید تحت شرایط تنش زایشی در تیمار بدون استفاده از کود زیستی با بیشترین مقدارسطح کودی فسفره بدست آمد در حالیکه در تیمار بکارگیری کود زیستی، کمترین مقدار مالون دآلدئید بدون مصرف کود فسفره مشاهده شد. از نظر عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط بدون تنش مشخص گردید که تعداد طبق در هر بوته و تعداد دانه در هر طبق با بیشترین سطح کودی فسفر و وزن هزار دانه و عملکرد دانه نیز با کمترین سطح کودی فسفر در تیمار بدون استفداه از کود زیستی به بیشترین مقدار خود رسیدند. در حالیکه در اثر استفاده از کود زیستی فسفات بارور-2، تعداد طبق در هر بوته، تعداد دانه در هر طبق و عملکرد دانه، بدون استفاده از کود شیمیایی فسفره افزایش معنی داری داشتند و وزن هزار دانه نیز با حداقل مصرف کود شیمیایی فسفره به بیشترین مقدار خود رسید. از لحاظ عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت نیز، در هر دو سطح تیمار کود زیستی فسفات بارور-2، همراه با مصرف کود شیمیایی فسفره به بیشترین مقدار خود رسیدند. اما در شرایط تنش در مراحل رویشی و زایشی، در تیمار بدون بکارگیری از کود زیستی، مصرف کود فسفره سبب افزایش معنی دار وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک گردید. تعداد طبق در هر بوته نیز در مرحله تنش رویشی و تعداد دانه در هر طبق نیز در مرحله تنش زایشی همراه با مصرف کود شیمیایی فسفره افزایش معنی داری داشتند. اما نتایج این آزمایش نشان داد که بیشترین تعداد طبق در هر بوته، تعداد دانه در هر طبق و عملکرد بیولوژیک در سطوح تنش در مراحل رویشی و زایشی در اثر استفاده از کود زیستی همراه با کود شیمیایی فسفره بدست آمد و بیشترین وزن هزار دانه نیز در شرایط تنش زایشی در تیمار بکارگیری از کود زیستی همراه با کود شیمیایی فسفره مشاهده شد این در حالی است که بالاترین عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت شرایط تنش رویشی در اثر استفاده از کود زیستی و بدون استفاده از کود شیمیایی فسفره حاصل گردید. در شرایط تنش رویشی و زایشی و در تیمار بدون استفاده از باکتری، میزان اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک و همچنین مقادیر غلظت روغن، درصد روغن و عملکرد روغن با استفاده از کود فسفره افزایش معنی داری داشتند اما میزان اسید چرب پالمیتیک در مرحله تنش رویشی و اسید استئارئیک در مرحله زایشی با مصرف کود فسفره افزایش داشتند. با اعمال تنش در مرحله زایشی، میزان اسیدهای چرب پالمیتیک، استئارئیک، اولئیک و لینولئیک و همچنین میزان غلظت روغن و عملکرد روغن در اثر استفاده از کود زیستی همراه با مصرف کود شیمیایی فسفره افزایش معنی داری داشتند اما بیشترین میزان اسید چرب لینولئیک و عملکرد روغن هنگامیکه تنش در مرحله رویشی رخ داد تنها در اثر استفاده از کود زیستی فسفات بارور-2، حاصل گردید اما مقادیر اسیدهای چرب پالمیتیک، استئارئیک و اولئیک و همچنین غلظت روغن و درصد روغن همراه با بکارگیری کود فسفره افزایش معنی داری داشتند. تحت شرایط بدون تنش، بالاترین عملکرد روغن در تیمار بدون بکارگیری از کود زیستی با کمترین سطح کودی فسفر مشاهده شد اما استفاده از کود زیستی توانست به تنهایی و بدون استفاده از کود فسفره بیشترین عملکرد روغن را در شرایط بدون تنش تولید کند.